65 lines
4.8 KiB
Markdown
65 lines
4.8 KiB
Markdown
|
# Krótka notka o osobatywach
|
||
|
|
|
||
|
|
<small>27.03.2021 | [@Sybil](/@Sybil) | [mykofanes.blogspot.com](https://mykofanes.blogspot.com/2021/03/krotka-notka-o-osobatywach.html)</small>
|
||
|
|
|
||
|
|
_Osoba_ jest bardziej uniwersalna niż _człowiek_, bo może dotyczyć osób kosmicznych, bóstw i australopitejek_ków.
|
||
|
|
|
||
|
|
W kwestii samych homo sapiens _osoba_ jest w języku polskim najbardziej neutralną płciowo alternatywą -
|
||
|
|
mimo rodzaju gramatycznie żeńskiego nie wskazuje na płeć i językowo jest bardziej pozbawiona płci od słowa _człowiek_,
|
||
|
|
co pokazuje Mateusz Adamczyk w swoim filmiku [Czy język polski jest seksistowski?](https://youtu.be/UvRdZKk3RLM)<sup>[1]</sup>
|
||
|
|
|
||
|
|
Słowo osoba rozwiązuje jednak też kwestię wszystkich obdarzonych indywidualną tożsamością istot nie będących ludźmi -
|
||
|
|
niezależnie, czy mówimy tu o istotach fantastycznych, bóstwach, o innych istniejących rzeczywiście gatunkach
|
||
|
|
(niektóre mówią o _osobach zwierzęcych_), czy zakładamy bliskie spotkania z inteligentnym życiem pozaziemskim w przyszłości.
|
||
|
|
|
||
|
|
Rozwiązuje też kwestię moją własną, bo jak powszechnie wiadomo, nie jestem człowiekiem, a grzybem (_osobą grzybią_).<sup>[2]</sup>
|
||
|
|
|
||
|
|
Chociaż reprezentacja postaci niebinarnych i nonkonformistycznych genderowo to niestety wciąż głównie domena fantastyki,
|
||
|
|
to mówimy - w kontekście rasy - choćby o elfach i krasnoludach, tak samo jak o ludziach,
|
||
|
|
chyba że kulturowo danemu rodzajowi jest przypisana płeć żeńska, jak driadom czy nimfom.<sup>[3]</sup>
|
||
|
|
|
||
|
|
(Pojawia mi się w głowie pytanie, dlaczego grywalną rasą w Warcraft III są _Nocne Elfy_,
|
||
|
|
skoro stosunek jednostek męskich i kobiecych wskazuje na to, że są to _Nocne Elfki_).<sup>[4]</sup>
|
||
|
|
|
||
|
|
Najbardziej włączającą formą będą oczywiście osobatyw, jak _osoby nocnoelfickie_,
|
||
|
|
jednak już słyszę narzekania wielu osób, jak to źle, długo się wymawia i jest brzydkie stylistycznie.
|
||
|
|
Mała podpowiedź - proponuję skrócić do _nocnoelfickie_ i _[osoba] nocnoelficka_.
|
||
|
|
Nikomu penis nie odpadnie, jak użyjemy dla zbiorowości rodzaju niemęskoosobowego lub żeńskiego,
|
||
|
|
a przynajmniej będziemy wyrównywać szanse w języku wypełnionym [męską dominacją](https://pl.wikipedia.org/wiki/M%C4%99ska_dominacja_j%C4%99zykowa).
|
||
|
|
|
||
|
|
Ale dzisiaj nie o tym.
|
||
|
|
|
||
|
|
Otóż jest taki niesamowity rodzaj osobatywu, który pojawił się w społeczności aseksualnej wraz ze słowem _asoba_,
|
||
|
|
czyli osoba aseksualna i/lub aromantyczna. Potem widziałem _arosobę_, czyli osobę aromantyczną.
|
||
|
|
Ta neutralna płciowo skrótowa wersja ma według mnie bardzo duży potencjał słowotwórczy -
|
||
|
|
gdzieś w głowie od razu ułożyła mi się _transoba_ (osoba transpłciowa), _bisoba_ (osoba biseksualna), _ksenosoba_ (osoba ksenopłciowa) itd.
|
||
|
|
|
||
|
|
Jeszcze łatwiej chyba dopasowuje się kiedy chcemy mówić o fantastycznych rasach i gatunkach istot,
|
||
|
|
np. _elfosoba_ (zamiast osoby elfickiej), _krasnoludosoba_ (osoba krasnoludzka) czy _goblinosoba_ (osoba goblińska).
|
||
|
|
|
||
|
|
Oczywiście, należy zauważyć, że ma to potencjał głównie nieoficjalny i tylko w przypadkach,
|
||
|
|
kiedy osoby określane uważają to za w porządku - nie po to walczymy,
|
||
|
|
by mówić _osoby homoseksualne_ zamiast _homoseksualiści_, żeby zastępować to jakąś skrótową _homosobą_,
|
||
|
|
która znowu będzie sprowadzała nas do jednej cechy, w tym przypadku orientacji
|
||
|
|
(choć wciąż, _homosoba_ ma tę przewagę, że nie brzmi jak wyznawca<sup>[5]</sup> ideologii lub osoba zaburzona,
|
||
|
|
i nadaje nam jakąś podmiotowość zawarciem osoby).
|
||
|
|
|
||
|
|
Istnieje też ograniczona liczba sytuacji, w której mogłybyśmy użyć skróconego osobatywu do rasy fantastycznej -
|
||
|
|
kiedy piszemy o postaci, to na ogół podejmujemy decyzję (autorską lub translatorską),
|
||
|
|
jakim rodzajem gramatycznym się posługuje. Nie zawsze też przecież konieczne jest określenie tej cechy postaci,
|
||
|
|
ale zauważyłem potencjał do ciekawej formy, więc notuję.
|
||
|
|
|
||
|
|
Pozdrawiam wszystkie _czytelnicosoby_,
|
||
|
|
|
||
|
|
Sybil Grzybowskie
|
||
|
|
|
||
|
|
---
|
||
|
|
|
||
|
|
<small>
|
||
|
|
[1] wciąż niemiło jednak słuchać o “obu płciach”<br/>
|
||
|
|
[2] WIELKI NAPIS ŻART dla osób, które nie rozumieją żartów tak jak ja<br/>
|
||
|
|
[3] tak na marginesie, z powodu naturalnej żeńskości nimf m.in. nazwy konkretnych drzew czy krzewów po starogrecku są rodzaju żeńskiego mimo typowo męskich końcówek wyrazów jak np.φηγός (fegos) - dąb czy θάψος (thapsos) - perukowiec podolski. Na polskim gruncie równie dobrze mogłybyśmy mieć driada Świerka i wszystko byłoby cacy.<br/>
|
||
|
|
[4] tu musiałem dodać słowo elfki do słownika, bo podkreślało z sugestią na elfy. <br/>
|
||
|
|
[5] celowo jedynie maskulatyw. Słyszałyście kiedyś o homoseksualistkach chcących uczyć wasze dzieci masturbacji? Nie, to zawsze ci źli homoseksualiści! I co najwyżej złe lesby, ale one nie uczą dzieci masturbacji, bo kobieca masturbacja nie istnieje w przestrzeni publicznej, jak to na ogół bywa z przyjemnością seksualną u osób z waginami.
|
||
|
|
</small>
|