Wyników drugiej edycji Niebinarnego Spisu Powszechnego jesteśmy ciekawe chyba jeszcze bardziej niż [pierwszej](/blog/spis-2022).
Możemy bowiem nie tylko zastosować zeszłoroczne doświadczenie, by ulepszyć pytania i analizę odpowiedzi,
ale też porównać, jak nasz język zmienił się przez ten rok.
Zebrałośmy aż **1816 odpowiedzi**! Ciut mniej niż w zeszłym roku, ale to wciąż świetna próba!
{table_of_contents}
---
## Demografia
Tym razem udostępniamy nie tylko statystyki dotyczące ogółu badanej populacji,
ale również dane dotyczące wybranych podgrup.
Jednym z kryteriów podziału jest miejsce zamieszkania:
chcemy sprawdzić, czy niebinarna polszczyzna używana w Polsce różni się znacząco od tej używanej na emigracji.
Drugie kryterium podziału dotyka wrażliwej strefy: płci nadanej przy urodzeniu.
Pytanie o czyjś <abbrtitle="assigned gender at birth, płeć nadana przy urodzeniu">AGAB</abbr> bez dobrego powodu
czy zwracanie na niego niepotrzebnej uwagi nie jest zbyt przyjazne osobom trans/niebinarnym
(więcej informacji w naszym poście: [Czy określenia AFAB i AMAB są transfobiczne?](/blog/afab-amab)).
Tutaj jednak mamy, naszym zdaniem, dobry powód: chcemy móc porównać, ile osób niebinarnych używa zaimków
zgodnych z tymi, jakich społeczeństwo oczekuje na podstawie ich przypisanej przy urodzeniu płci,
ile przeciwnych, a ile form niebinarnych, oraz zastanowić się, skąd się biorą ewentualne różnice.
Pytanie to było oczywiście nieobowiązkowe. Nie tworzyłośmy osobnej podgrupy dla osób, które nie chciały odpowiadać,
ani (ze względu na zbyt małą liczebność grupy) dla osób interpłciowych, które przy urodzeniu otrzymały znacznik płci
inny niż K lub M (w jurysdykcjach, gdzie to możliwe).
Pragniemy tu podkreślić, że analizowanie zebranych danych z podziałem na podstawie AGABu
nie ma na celu zastępowania starej binarności nowymi słowami.
Osoby niebinarne są niebinarne, niezależnie jaką płeć im przypisało społeczeństwo!
Natomiast niezaprzeczalnie istnieją różnice w socjalizacji – chcemy zbadać jak mocno, o ile w ogóle,
wpływają one na czyjąś tożsamość, decyzje oraz podejście do niebinarności.
{census_comparisons}
{graph=/docs-local/spis-2022/%group%/age}
{/census_comparisons}
{census_groups}
Próba: {json=spis-2022/%group%/stats.json=size} osób.
Średnia wieku wynosi {json=spis-2022/%group%/stats.json=ageStats.avg} lat,
mediana to {json=spis-2022/%group%/stats.json=ageStats.median} lat,
a odchylenie standardowe wynosi {json=spis-2022/%group%/stats.json=ageStats.std}.
{json=spis-2022/%group%/stats.json=ageStats.under_30}% osób jest przed trzydziestką,
a {json=spis-2022/%group%/stats.json=ageStats.adults}% to osoby pełnoletnie.
{/census_groups}
Nie wiemy wprost, czy nasza próba osób respondenckich
jest reprezentatywna dla ogółu populacji polskojęzycznych osób niebinarnych
(w końcu nie każda zna zaimki.pl i/lub chciała wziąć udział w Spisie),
ale rozkład wieku pokrywający się z [wynikami anglojęzycznego Gender Censusu](https://gendercensus.com/results/2021-worldwide/#meta)
zdaje się potwierdzać, że rzeczywiście to osoby młode najczęściej identyfikują się jako niebinarne.
Warta zauważenia jest znacząca różnica w wielkości grup osób
<abbrtitle="assigned female at birth, płeć żeńska nadana przy urodzeniu">AFAB</abbr> ({json=spis-2022/agab_f/stats.json=size})
i <abbrtitle="assigned male at birth, płeć męska nadana przy urodzeniu">AMAB</abbr> ({json=spis-2022/agab_m/stats.json=size}).
Może ona wynikać z tego, że choć oczywiście osoby AFAB również padają ofiarami queerfobii,
to jednak w porównaniu do osób AMAB zdaje się istnieć dla nich
względnie większe przyzwolenie społeczne na naginanie czy łamanie norm płciowych
(myślę tu na przykład o obrzydliwych tekstach w stylu „geje to obrzydlistwo, ale na lesbijki to w sumie fajnie popatrzeć”,
„chłopaki nie płaczą”, „twardy bądź, nie bądź baba”, itp.).
Możliwe też, że osoby cieszące się męskim przywilejem są mniej zmotywowane do kwestionowania swojej płci,
a każde potencjalne wykroczenie poza kategorię „mężczyzna” oznacza dla nich spadek w patriarchalnej hierarchii.
Osoby niebinarne mieszkające za granicą są zazwyczaj starsze niż mieszkające w Polsce,
a niebinarne osoby AMAB starsze od osób AFAB.
Jedynie w przypadku 52 osób odpowiedź na pytanie o <abbrtitle="tę w dokumentach">płeć metrykalną</abbr>
nie zgadza się z pytaniem o tę przypisaną przy urodzeniu.
Jednak po odsianiu osób, które przy jednym z tych pytań zaznaczyły „nie chcę odpowiadać”, zostaje ich już tylko 38.
Spośród nich 3 zadeklarowały znacznik płci inny niż M lub K (w jurysdykcjach, gdzie to jest możliwe).
Oznacza to zatem, że jedynie drobny ułamek osób niebinarnych decyduje się na zmianę znacznika płci w dokumentach.
Może wynikać to ze skomplikowania procedury (m.in. konieczność pozwania rodziców do sądu)
oraz braku możliwości wybrania niebinarnego znacznika,
aczkolwiek wiele osób zapewne zwyczajnie nie czuje konieczności przechodzenia przez tę procedurę.
## Rodzaj gramatyczny używany w mowie
<divclass="alert alert-info small">
<spanclass="fal fa-info-circle"></span>
We wszystkich poniższych pytaniach możliwe było zaznaczenie więcej niż jednej odpowiedzi – dlatego wartości sumują się do <spanclass="text-nowrap">ponad stu procent</span>.
Przez „zaimki” rozumiemy tutaj <ahref="/pytania#zaimki"target="_blank">skrót myślowy</a> obejmujący również korespondujące z nimi inne formy gramatyczne.
</div>
{census_comparisons}
{graph=/docs-local/spis-2022/%group%/pronouns}
{/census_comparisons}
Formy „podstawowe” („ono/jego”, „onu/jenu” i „oni/ich”)
są w swoich grupach zdecydowanie popularniejsze od bazujących na nich alternatyw.
W liczbie mnogiej formy męskoosobowe są ponad trzy razy popularniejsze od niemęskoosobowych.
Wśród form placeholderowych najpopularniejsze są iksy.
Ze względu na mnogość opcji, zgrupowałośmy ze sobą podobne zaimki, by lepiej widzieć trendy:
Cieszy nas względna popularność stworzonych przez nas [form łosiowych](/ona/ich): {json=spis-2022/general/stats.json=groups.rodzaj neutralny w liczbie mnogiej}%.
Inne formy neologiczne są dość niszowe.
{census_comparisons}
{graph=/docs-local/spis-2022/%group%/groups}
{/census_comparisons}
Osoby AMAB częściej odrzucają formy męskoosobowe na rzecz mniej normatywnych opcji.
{details=Dopiski}
- zrobiliłyśmy, zrobiłyliście 2
{/details}
## Zaimki w języku angielskim
{census_comparisons}
{graph=/docs-local/spis-2022/%group%/english}
{/census_comparisons}
Nie jest zaskoczeniem, że osoby niebinarne znające angielski w zdecydowanej większości ({json=spis-2022/general/stats.json=english.łącznie: they}%)
decydują się używać w nim normatywnych nienacechowanych płciowo zaimków „[they/them](https://en.pronouns.page/they)”
({json=spis-2022/general/stats.json=english.they/them/themselves}% w wersji z „[themselves](https://en.pronouns.page/they)”,
a {json=spis-2022/general/stats.json=english.they/them/themself}% w wersji z „[themself](https://en.pronouns.page/they/them/themself)”).
Binarne zaimki są używane rzadziej niż po polsku: „[he/him](https://en.pronouns.page/he)” to {json=spis-2022/general/stats.json=english.he/him}%,
a „[she/her]((https://en.pronouns.page/she)” – {json=spis-2022/general/stats.json=english.she/her}%.
Znacznie urosła popularność zaimka „[it/its](https://en.pronouns.page/it)” – do {json=spis-2022/general/stats.json=english.it/its}%.
Neozaimków używa {json=spis-2022/general/stats.json=english.łącznie: neozaimki}% pytanych.
Najpopularniejsze to: „[xe/xem](https://en.pronouns.page/xe)” ({json=spis-2022/general/stats.json=english.xe/xem}%)
i „[ze/zir](https://en.pronouns.page/ze)” ({json=spis-2022/general/stats.json=english.ze/zir}%).
i „[fae/faer](https://en.pronouns.page/fae)” ({json=spis-2022/general/stats.json=english.fae/faer}%).
Wyniki te względnie pokrywają się z anglojęzycznym [Gender Census](https://gendercensus.com/results/2021-worldwide/)
Ale jeśli już używamy polskich określeń, to wolimy tłumaczyć je konsekwentnie.
„Demipłciowość” wygrywa z „demigenderowością” ({json=spis-2022/general/stats.json=labels.demipłciow\_}% vs. {json=spis-2022/general/stats.json=labels.demigenderow\_}%),
„płynnopłciowość” z „płynnogenderowością” ({json=spis-2022/general/stats.json=labels.płynnopłciow\_}% vs. {json=spis-2022/general/stats.json=labels.płynnogenderow\_}%),
„neutralnopłciowość” z „neutralnogenderowością” ({json=spis-2022/general/stats.json=labels.neutralnopłciow\_}% vs. {json=spis-2022/general/stats.json=labels.neutralnogenderow\_}%), itp.
