Zaimki/locale/pl/blog/gwiezdne-wojny.md

# Niebinarność w „Gwiezdnych Wojnach”

<small>2020-11-11 | [@ausir](/@ausir)</small>

![](/img-local/blog/gwiezdne-wojny.jpg)

W uniwersum „Gwiezdnych Wojen” pojawiły się już przynajmniej trzy postacie niebinarne.
Niestety, fani znający tylko polskie tłumaczenia mogą nadal tego nie wiedzieć...

Pierwsza z tych postaci to Eleodie Maracavanya, przywódczę załogi kosmicznych piratów,
które pojawiło się po raz pierwszy w książce „Koniec i początek: Dług życia” Chucka Wendiga.
W oryginale wobec Eleodie używa się na przemian zaimków męskich, żeńskich oraz neozaimków zhe/zhir.

Niestety te ostatnie zupełnie zaginęły w polskim tłumaczeniu książki (wyd. Uroboros, przekład: Anna Hikiert-Bereza),
a używane na przemian formy męskie i żeńskie zachowały się tylko... w jednym zdaniu:

> Zazdroszczę wam dziś błogosławieństwa, które spłynie na was, gdy przyjdzie wam spotkać jego wysokość,
> jej łaskawość, jego wspaniałość, jej jaśniewyniosłość… korsarkę! Grabieżczynię!
> Piracką władczynię Dzikiej Przestrzeni! Arcyłotrzynię Eleodie Maracavanya!

Poza tym zarówno w tym tomie, jak i w kontynuacji, „Koniec i początek: Kres Imperium”
w stosunku do Eleodie używa się jedynie form żeńskich. W kolejnej części jest już:

> Już wkrótce Nowa Republika otrzyma prezent od jej wysokości, jej łaskawości, jej wspaniałości, jej jaśniewyniosłości…
> korsarki! Grabieżczyni! Pirackiej władczyni Dzikiej Przestrzeni! Arcyłotrzyni Eleodie Maracavanya!

Kolejna niebinarna postać to Taka Jamoreesa, które w powieści
„Ostatni strzał” [Daniela Joseé Oldera](https://twitter.com/djolder)
dołącza do jednej z przygód Hana Solo i Lando Calrissiana i używa po angielsku zaimków they/them.

Niestety tutaj nie przetrwało nawet ani jedno zdanie i w całej książce (znów tłumaczonej przez Annę Hikiert-Berezę)
postać opisywana jest w rodzaju męskim:

> To znaczy, Taka nas ocalił. I to jak na razie przynajmniej dwa razy, jeśli dobrze liczę.
> – Kiwnął niezdarnie głową chłopakowi, który uśmiechnął się do niego.

Autor książki, dowiedziawszy się, że w tłumaczeniach jego książki (także na język francuski, hiszpański i inne)
usunięto niebinarność Taki, potępił to na twitterze:

<div class="d-flex justify-content-center"><blockquote class="twitter-tweet"><p lang="en" dir="ltr">This is still happening in translations and it&#39;s such a disappointment (See the translation and tweet below in the thread). Taka Jamoreesa is nb. Their pronouns are they/them. That&#39;s it. Find a way, translators, editors, publishers. Any other gendering is incorrect, it&#39;s erasure. <a href="https://t.co/JEC7CG6D61">https://t.co/JEC7CG6D61</a></p>&mdash; Daniel José Older he/him (@djolder) <a href="https://twitter.com/djolder/status/1305540927008788483?ref_src=twsrc%5Etfw">September 14, 2020</a></blockquote> <script async src="https://platform.twitter.com/widgets.js" charset="utf-8"></script></div>

Najnowszą postacią niebinarną w uniwersum „Gwiezdnych Wojen” jest zaś Keo Venzee z gry komputerowej „Star Wars: Squadrons”.
W tym wypadku w tłumaczeniu gry postanowiono zamiast jednoznacznie określać postać jako niebinarną,
użyć form bezosobowych, w których po prostu nie będzie oddana płeć,
np. zdanie ”I've never seen anything like it.” przetłumaczono jako „Pierwszy raz widzę coś takiego”.

O ile jest to lepsze niż tłumaczenie, gdzie niebinarnej postaci przydzielono binarną płeć,
to jednak nie jest zgodne z intencjami twórców, którzy jednak chcieli wyraźnie zaznaczyć niebinarność Keo,
a w polską wersję można teraz zagrać nie dowiedziawszy się, że postać ma być nb.

Tego rodzaju zagranie jest przydatne w grach tam, gdzie dialogi odnoszą się do postaci gracza,
której płeć można określić podczas tworzenia postaci, ale jednak jest trochę niesatysfakcjonującym wytrychem
w przypadku jednoznacznie niebinarnej postaci.

Oprócz samej gry, Keo pojawia się jednak także w opublikowanym na stronie EA opowiadaniu „Światło, które niesiesz”
i tu osoba tłumacząca przyjęła inną strategię niż w przypadku samej gry, używając wobec Keo dukaizmów (patrz: [zaimki.pl/onu](/onu)).
Np.:

> Keo zamrugału.  
> – Grand Prix Socorro Sunset – powiedział Relkin. – Ta sztuczka, którą wywinęłuś w ostatniej chwili – ten mały, oszukańczy manewr, który wytrącił mój statek z kursu – kosztował mnie mistrzowski medal, na który zasługiwałem.  
> Keo zamrugału znowu.

Miejmy nadzieję, że ten precedens przyczyni się do lepszego oddania niebinarności w przyszłych tłumaczeniach,
bo, z tego co zapowiadają związani z tym uniwersum autorzy, kolejnych postaci niebinarnych nie zabraknie.