[pl][blog][endorsements] mecenat

locale/pl/blog/mecenat.md

@@ -0,0 +1,68 @@
+# Patronat? Matronat? Mecenat?
+
+<small>2022-05-26 | [@andrea](/@andrea)</small>
+
+W najbliższych miesiącach będą miały miejsce dwie premiery książek, które z tyłu okładki będą miały nadrukowane logo
+[kolektywu Rada Języka Neutralnego](/kolektyw-rjn) ❤️ Szczegóły już wkrótce!
+
+A w międzyczasie podzielę się rozkminą, jaką miałośmy na temat tego, jak właściwie nazwać ten stosunek między nami a tymi książkami.
+Tradycyjnie mówi się o tym **„patronat”** – jednak to słowo jest wprost zakorzenione w… patriarchacie.
+Że te słowa są tak podobne, to nie przypadek – pochodzą od tego samego łacińskiego określenia:
+[pater (ojciec)](https://pl.wiktionary.org/wiki/pater#pater_(j%C4%99zyk_%C5%82aci%C5%84ski)).
+Zresztą też nie powodu angielski czasownik „to patronise” oznacza zarówno „wspierać, pomagać, sponsorować”,
+jak i „traktować protekcjonalnie”. To wszystko sprawka systemu, który męskość i ojcostwo
+rysuje jako synonim odwagi, mądrości, opieki i bezpieczeństwa – insynuując tym samym, że osoby mężczyznami niebędące
+są naturalnie tych cech pozbawione i potrzebują opieki mężczyzn.
+To jedna z tych rzeczy, które ciężko zauważyć – tak często ich używamy nie zastanawiając się nad ich historią i ukrytym przekazem –
+ale gdy już zauważysz, to już kłuje cię w oczy na każdym kroku.
+
+Organizacje feministyczne przeciwdziałają temu przekazowi, decydując się na żeńską alternatywę: **„matronat”**,
+pochodzący oczywiście od [mater (matka)](https://pl.wiktionary.org/wiki/mater#mater_(j%C4%99zyk_%C5%82aci%C5%84ski)).
+Jak najbardziej, określenie przecudne, świetny pomysł! Jest to słowo stworzone poprzez analogię na tyle oczywistą,
+że przekaz jest bardzo łatwy do zrozumienia, a jednocześnie pięknie odwraca patriarchalne schematy.
+
+Jednak w naszym przypadku używanie go byłoby nie do końca _on brand_, że tak powiem. 😅
+Spora część naszej działalności polega przecież na wyszukiwaniu form gramatycznych, które nacechowane płciowo wcale nie są.
+Jeśli zatem trzymać się analogii z łaciny otrzymałobyśmy:
+- ojciec; matka; rodzic;
+- pater; mater; [genitor/genitorix](https://pl.wiktionary.org/wiki/genitor#genitor_(j%C4%99zyk_lady%C5%84ski));
+- patronat; matronat; **genetriat**.
+
+Jak chyba każde z nas czuje, widząc czy słysząc to słowo – nie brzmi one zbyt fajnie.
+Kojarzy się z geriatrią – a nie współpracą przy wydaniu książki!
+
+Można też użyć bardziej ogólnego określenia: „**opieka**”. Ale zdaje mi się ono zbyt ogólne.
+
+Padła też propozycja związku frazeologicznego „**pod egidą**”.
+Oznacza dokładnie to, co ma oznaczać:
+
+> pod opieką, przewodnictwem, auspicjami, patronatem, protektoratem, (przest.) osłoną, puklerzem  
+> — <small>[wikipedia](https://pl.wikipedia.org/wiki/Egida)</small>
+
+Super! Niestety używane jest tylko w takiej formie: „pod egidą”. Sama „egida” oznacza mitologiczną tarczę.
+Można by próbować przesuwać to znaczenie, oczywiście.
+
+Kolejnym słowem, które przychodzi do głowy, jest **„mecenat”**.
+Z nim problem jest inny: kojarzy się ze wsparciem finansowym. Nie bez powodu zresztą. Oto definicja z Wikipedii:
+
+> Mecenat − opieka wpływowych i bogatych miłośników, amatorów literatury i sztuki nad twórcami.
+> Na ogół wiąże się to z finansowym wspieraniem tych artystów i ich poczynań.  
+> Samo określenie wywodzi się od nazwiska Gajusza Cilniusza Mecenasa.  
+> — <small>[wikipedia](https://pl.wikipedia.org/wiki/Mecenat)</small>
+
+Nie jesteśmy bogate ani wpływowe. Choć niby jest tam „na ogół”,
+to jednak wielu mecenat będzie kojarzył się z tym „finansowym wspieraniem”.
+
+Ale co jeśli rozszerzymy ten rzeczownik o epitet? „Mecenat merytoryczny”
+chyba wystarczająco jasno sugeruje, że nie chodzi tu o robienie przelewów,
+a korektę tekstu i dostarczanie materiałów, no nie? 😉
+Mogłobyśmy przesunąć lekko zakres znaczeniowy „mecenatu” i mieć
+_mecenat merytoryczny, mecenat finansowy, mecenat medialny, mecenat honorowy, …_
+
+Spośród tych propozycji ktosio musiało jakąś wybrać. Mi osobiście podoba mi się ta ostatnia –
+więc to ją podesłałom wydawnictwu książki, którą redagowałom, i właśnie tak nazwałom nowy, nadchodzący dział naszej strony:
+„Mecenaty i współpraca”.
+<!-- [„Mecenaty i współpraca”](/linki). -->
+
+Ech… czyż nasz jezyk nie jest piękny w swej różnorodności i skomplikowaniu?
+Jedno głupie słówko fajnie by było zamienić na lepsze – a tu cały post mi z tego wyszedł 😅