160 lines
9.7 KiB
Markdown
160 lines
9.7 KiB
Markdown
# Naprawmy buga w programach sprawdzających pisownię – rodzaj neutralny jest poprawny!
|
||
|
||
<small>2021-11-04 | [Kolektyw „Rada Języka Neutralnego”](/kolektyw-rjn)</small>
|
||
|
||
{details=<span class="badge bg-dark">English version</span> Let’s fix a bug in spellcheckers – Polish has a neutral grammatical gender!}
|
||
|
||
Polish has three grammatical genders (in singular): masculine, feminine and neuter.
|
||
Unfortunately, spellcheckers and autocorrects are completely ignoring the existence of the latter
|
||
when it comes to 1st and 2nd person of the past tense.
|
||
|
||
Words like “zrobiłom” (I did), “przyszłom” (I came), “byłoś” (you were), “widziałoś” (you saw) or „chciałobym” (I would like)
|
||
are absolutely correct grammatically, as confirmed by
|
||
[the position of the Polish Language Council issued in 2003](https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=317:byom-byo&catid=44&Itemid=208)
|
||
or [a public statement by a renowned linguist prof. Jerzy Bralczyk](https://ksiazki.wp.pl/w-tvp-wysmiewali-osoby-niebinarne-profesor-bralczyk-rozumie-dlaczego-6616979703601760a).
|
||
Conjugation templates that treat neuter equally to masculine and feminine have been included in grammar books as early as
|
||
[1796](/korpus#Alexander%20Adamowicz) and [1823](/korpus#Maksymilian%20Jakubowicz).
|
||
Those forms were used by prominent authors, like
|
||
[Adam Mickiewicz](https://zaimki.pl/korpus#Liryki%20loza%C5%84skie) and [Stanisław Lem](/korpus#Lem%20Maska).
|
||
In our minds there is no shred of doubt that such words should not be marked as incorrect by software.
|
||
|
||
In the recent months and years more and more people are discovering that they’re [nonbinary](https://en.pronouns.page/terminology#nonbinary)
|
||
and decide to use the neuter forms to express themselves.
|
||
According to a study conducted on over twenty two hundred nonbinary participants
|
||
([Niebinarny Spis Powszechny 2021](https://zaimki.pl/blog/spis-2021))
|
||
every fourth person in our community is using them in speech and in writing!
|
||
|
||
So although this bug in the spellchecking software used to be mostly an academic inconsistency
|
||
and incongruence with the linguistic norm, nowadays there’s a growing number of people
|
||
for which it becomes an obstacle in everyday communication –
|
||
especially when it’s not about just marking an allegedly “incorrect” word with a red line,
|
||
but even autocorrecting it to an arbitrarily chosen binary form.
|
||
|
||
A real need for this bugfix has arisen. That’s why we’re calling the attention
|
||
of organisations and people responsible for developing the spellchecking and autocorrecting software
|
||
and asking them to implement the fix.
|
||
|
||
For more information about neuter in Polish, examples of its usage in cultural texts,
|
||
academic papers about nonbinary language in Polish, and other materials,
|
||
please check out the website [zaimki.pl](https://zaimki.pl) and don’t hesitate to contact us at [kontakt@zaimki.pl](mailto:kontakt@zaimki.pl).
|
||
|
||
{/details}
|
||
|
||
<p class="text-center"><img src="/img-local/blog/autokorekta.png" class="hero border" alt="Google Docs zaznaczający rzekome „błędy” w zdaniu „Czy sprawdziłoś już to, o co Cię prosiłom?”"/></p>
|
||
|
||
Język polski ma w liczbie pojedynczej trzy normatywne rodzaje gramatyczne: męski, żeński i ~~nijaki~~ [neutralny](/pytania#nijaki).
|
||
Niestety, programy sprawdzające i autokorygujące pisownię zdają się ten fakt zupełnie ignorować,
|
||
kiedy chodzi o formy czasowników w pierwszej i drugiej osobie czasu przeszłego.
|
||
|
||
Słowa takie jak „zrobiłom”, „przyszłom”, „byłoś”, „widziałoś” czy „chciałobym” są jak najbardziej poprawne gramatycznie,
|
||
co potwierdza chociażby [opinia Rady Języka Polskiego z 2003 roku](https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=317:byom-byo&catid=44&Itemid=208)
|
||
czy [publiczna wypowiedź prof. Jerzego Bralczyka](https://ksiazki.wp.pl/w-tvp-wysmiewali-osoby-niebinarne-profesor-bralczyk-rozumie-dlaczego-6616979703601760a).
|
||
Wzory koniugacji traktujące formy nijakie na równi z męskimi i żeńskimi znajdujemy już w gramatykach
|
||
z [1796](/korpus#Alexander%20Adamowicz) i [1823](/korpus#Maksymilian%20Jakubowicz) roku,
|
||
a dziś notuje je [Wikipedia](https://pl.wikipedia.org/wiki/Czas_przesz%C5%82y).
|
||
Ich użycie pojawiało się u [Adama Mickiewicza](https://zaimki.pl/korpus#Liryki%20loza%C5%84skie)
|
||
czy [Stanisława Lema](/korpus#Lem%20Maska).
|
||
Naszym zdaniem nie ma najmniejszych wątpliwości, że słowa te nie powinny być oznaczane przez software jako błędne.
|
||
|
||
W ostatnich miesiącach i latach coraz więcej osób odkrywa swoją [niebinarność](/terminologia#niebinarno%C5%9B%C4%87)
|
||
i decyduje się wyrażać ją w warstwie językowej właśnie poprzez te formy.
|
||
Według przeprowadzonego przez kolektyw Rada Języka Neutralnego badania na grupie ponad dwóch tysięcy osób niebinarnych
|
||
([Niebinarny Spis Powszechny 2021](https://zaimki.pl/blog/spis-2021)) używa ich w mowie i piśmie co czwarte z nas!
|
||
|
||
A zatem, choć ten bug w programach sprawdzających pisownię był dotychczas
|
||
bardziej akademicką niekonsekwencją i niezgodnością z normą niż realnym problemem,
|
||
ostatnio coraz większej grupie osób przeszkadza on w codziennym wyrażaniu się –
|
||
zwłaszcza jeśli nie chodzi wyłącznie o podkreślenie na czerwono rzekomo „błędnych” słów,
|
||
lecz autokorektę neutralnej formy na arbitralnie wybraną formę binarną.
|
||
|
||
Pojawiła się realna potrzeba, by ten błąd naprawić.
|
||
Apelujemy zatem do organizacji i osób tworzących programy sprawdzające i autokorygujące pisownię,
|
||
by stanęły na wysokości zadania!
|
||
|
||
Po więcej informacji na temat rodzaju neutralnego, przykłady użycia go w tekstach kultury,
|
||
publikacje naukowe na temat niebinarnej polszczyzny i inne materiały,
|
||
zapraszamy na [zaimki.pl](https://zaimki.pl) oraz do kontaktu mailowego na adres [kontakt@zaimki.pl](mailto:kontakt@zaimki.pl).
|
||
|
||
— [Rada Języka Neutralnego](/kolektyw-rjn)
|
||
|
||
<section>
|
||
<a href="https://chng.it/gFxppJDc" target="_blank" class="btn btn-primary btn-lg d-block">
|
||
<span class="fal fa-signature"></span>
|
||
Podpisz petycję na change.org
|
||
</a>
|
||
</section>
|
||
|
||
## Instrukcje zgłaszania błędów w oprogramowaniu:
|
||
|
||
Choć formy rodzaju neutralnego są poprawne gramatycznie,
|
||
to ze względu na bardzo rzadkie spotykanie się z nimi
|
||
osoby decyzyjne mogą mieć wątpliwości co do ich poprawności.
|
||
Dlatego wysyłając zgłoszenie błędu, warto je uzasadnić.
|
||
W komentarzu lub wiadomości dobrze jest podać źródła,
|
||
powołać się na osoby z autorytetem w dziedzinie językoznawstwa,
|
||
artykuły, wywiady, teksty kultury etc. – lub załączyć link do powyższej petycji.
|
||
|
||
{details={favicon=sjp.pl/favicon.ico} SJP.pl: {favicon=libreoffice.org/themes/libreofficenew/favicon.ico} LibreOffice, {favicon=mozilla.org/media/img/favicons/firefox/browser/apple-touch-icon.79c2abeb4e35.png} Firefox, {favicon=google.com/chrome/static/images/favicons/favicon-32x32.png} Chrome}
|
||
|
||
Wiele programów open source, jak
|
||
[LibreOffice](https://github.com/LibreOffice/dictionaries/blob/master/pl_PL/README_pl.txt),
|
||
[Firefox](https://addons.mozilla.org/en-US/firefox/addon/polish-spellchecker-dictionary/)
|
||
czy [Chrome](https://src.chromium.org/viewvc/chrome/trunk/deps/third_party/hunspell_dictionaries/README_pl_PL.txt)
|
||
używa [słownika ze strony SJP.pl](https://sjp.pl/slownik/ort/).
|
||
|
||
Z osobami tworzącymi go można skontaktować się drogą mailową:
|
||
[sjpslownik@gmail.com](mailto:sjpslownik@gmail.com)
|
||
|
||
Można również zostawiać komentarze przy pojedynczych brakujących słowach, np. [sjp.pl/zrobiłom](https://sjp.pl/zrobi%C5%82om) czy [sjp.pl/byłom](https://sjp.pl/by%C5%82om).
|
||
|
||
---
|
||
|
||
**Aktualizacja:** otrzymałośmy odpowiedź od redakcji sjp.pl.
|
||
Formy łosiowe w swoim słowniku mieli do 2012 roku, ale „wywalili”: bo sprawiały „problemy”,
|
||
bo użytkownicy myśleli że są błędne (więc zamiast edukować, słownik woli utrzymywać ich w błędzie),
|
||
bo nie wszystkie słowa muszą być w słowniku…
|
||
Nie planują ich przywrócić. Zmisgenderyzowali też osobę, z którą pisali.
|
||
[(Watek z treścią konwersacji)](https://twitter.com/neutratywy/status/1458110112292298759)
|
||
|
||
{/details}
|
||
|
||
{details={favicon=ssl.gstatic.com/docs/documents/images/kix-favicon7.ico} Google Docs}
|
||
|
||
Po kliknięciu na podkreślone na czerwono słowo wybierz ikonę okienka dialogowego z wykrzyknikiem. Potem wybierz „Podaj więcej informacji”.
|
||
|
||
Pojawi się okienko „Komentarze dotyczące sugestii”. Zarówno przy „Mój pierwotny tekst…” jak i „Sugestia to…” zaznacz opcję „Poprawnie” –
|
||
chodzi jedynie o poszerzenie bazy Google’a o neutralne płciowo słowa przy sugerowaniu poprawek w tekście oraz o to,
|
||
by program nie zaznaczał słów z końcówkami dla rodzaju neutralnego w 1. i 2. os czasu przeszłego jako błędu!
|
||
|
||
|
||
|
||
{/details}
|
||
|
||
{details={favicon=ssl.gstatic.com/translate/favicon.ico} Google Translate}
|
||
|
||
W okienku z polskim tłumaczeniem obcego tekstu kliknij na przycisk „Zaproponuj zmianę” i wpisz wersję neutralną.
|
||
|
||
Możesz również kliknąć na „Send feedback” w prawym dolnym rogu, by wpisać wiadomość do ekipy Google Translate.
|
||
|
||
|
||
|
||
{/details}
|
||
|
||
{details={favicon=c.s-microsoft.com/favicon.ico?v2} Microsoft Office, Microsoft Word}
|
||
|
||
W menu „Pomoc” kliknij na „Feedback”, a następnie „Coś mi się nie podoba”.
|
||
|
||
{/details}
|
||
|
||
{details={favicon=apple.com/favicon.ico} Apple, iPhone keyboard}
|
||
|
||
Wypełnij formularz na stronie [Apple](https://www.apple.com/feedback/iphone/).
|
||
|
||
{/details}
|
||
|
||
{details={favicon=android.com/favicon.ico} Android keyboard (GBoard)}
|
||
|
||
Podążaj za [instrukcją ze strony Google](https://support.google.com/gboard/answer/9430776?hl=en&ref_topic=9023899).
|
||
|
||
{/details}
|