524 lines
31 KiB
Plaintext
524 lines
31 KiB
Plaintext
title: 'Zaimki.pl'
|
||
description: 'Udostępniamy tutaj linki do przykładów użycia zaimków i innych form płciowych – nie tylko normatywnych „on” i „ona”, lecz także form niebinarnych.'
|
||
|
||
home:
|
||
link: 'Strona główna'
|
||
header: 'Zaimki'
|
||
headerLong: 'Lista zaimków'
|
||
why: 'Skąd potrzeba niebinarnych zaimków?'
|
||
about:
|
||
- >
|
||
Polska gramatyka jest skomplikowana i silnie zgenderyzowana.
|
||
Nie oznacza to jednak, że niemożliwe jest używanie innych form niż „{/on=on}” i „{/ona=ona}”.
|
||
- >
|
||
Udostępniamy tutaj linki do przykładów użycia
|
||
(w prostych zdaniach oraz w tekstach kultury: literaturze, prasie, filmach, serialach, muzyce)
|
||
zaimków i innych form płciowych – nie tylko normatywnych „{/on=on}” i „{/ona=ona}”,
|
||
lecz także form niebinarnych.
|
||
- >
|
||
Dlaczego należy je respektować?
|
||
Bo zwracanie się do kogoś tak, jak sobie życzy, jest podstawą relacji społecznych.
|
||
Nie powiesz do Ani “Franku”, nie powiesz “na ty” do osoby, z którą jesteś “na pan”, itp.
|
||
A są osoby, które nie chcą, by im mówić „{/on=on}” ani „{/ona=ona}”.
|
||
Czy to uszanujesz, świadczy wyłącznie o Tobie.
|
||
- >
|
||
Warto wrzucić link do swoich zaimków na swoje profile na portalach społecznościowych
|
||
– nawet jeśli jesteś cis i używasz
|
||
„{/on=on}” lub „{/ona=ona}”.
|
||
– ponieważ dzięki temu pokazujesz wsparcie dla społeczności trans
|
||
i normalizujesz podawanie zaimków przez osoby, których zaimki nie są oczywiste
|
||
{https://avris.it/blog/czemu-każdy-powinien-mieć-zaimki-w-bio=(więcej powodów tutaj).}
|
||
- >
|
||
Formy neutralne płciowo – jak np. „{/on/a=moi drodzy/drogie}”,
|
||
„drogie osoby”, „{/on*=wszys* chętn*}”, „{/onx=jesteś wspanialx}”, itp. –
|
||
są też przydatne, gdy zwracasz się do grupy ludzi lub do osoby, której płci nie znasz.
|
||
- >
|
||
Już teraz w codziennej polszczyźnie używamy wielu form neutralnych płciowo:
|
||
„moje {kochanie} {/ono=zrobiło} mi niespodziankę”,
|
||
„proszę przyjść do szkoły z {rodzic}em”,
|
||
„w urzędzie powiedziano mi, że...”,
|
||
„{/oni=dzwonili} z gazowni”,
|
||
„będę robić”, itp.
|
||
Tutaj idziemy po prostu o krok dalej.
|
||
templates: 'Propozycje form'
|
||
generator:
|
||
header: 'Generator form'
|
||
description: >
|
||
Możesz także użyć poniższego narzędzia, w którym uzupełnisz luki w zdaniach
|
||
zgodnie z formami, których używasz, by wygenerować gotowy do udostępniania innym link.
|
||
button: 'Pokaż generator'
|
||
header2: 'Wygeneruj link'
|
||
base: 'Na podstawie'
|
||
alt: 'Możesz tu również wpisać formy wymienne w każdym polu z osobna, np. <code>jego&jej</code> = „jego” lub „jej”.'
|
||
whatisit: 'O co chodzi w tej stronie?'
|
||
|
||
template:
|
||
examples: 'Przykłady użycia w zdaniu'
|
||
plural: 'Liczba mnoga'
|
||
intro: 'Moje zaimki to'
|
||
normative: 'Normatywne'
|
||
alt:
|
||
button: 'Wygeneruj link do form wymiennych'
|
||
header: 'Formy wymienne'
|
||
any:
|
||
header: 'Dowolne zaimki'
|
||
short: 'dowolne'
|
||
description: >
|
||
Choć dla wielu osób niezmiernie ważne jest, by używać wobec nich konkretnych zaimków,
|
||
innym nie przeszkadza zwracanie się w dowolny sposób – o ile wiadomo z kontekstu, że to o nich mowa.
|
||
options: 'przejrzyj listę możliwości [share]{/=tutaj}.'
|
||
others: 'Inne formy'
|
||
othersRaw: 'inne'
|
||
or: 'lub'
|
||
|
||
sources:
|
||
header: 'Teksty kultury'
|
||
headerLong: 'Przykłady z tekstów kultury'
|
||
headerLonger: 'Niebinarna polszczyzna w tekstach kultury'
|
||
subheader: 'Korpus językowy niebinarnej polszczyzny'
|
||
toc: 'Pokaż spis treści'
|
||
type:
|
||
All: 'Wszystkie'
|
||
Book: 'Książki'
|
||
Article: 'Prasa'
|
||
Movie: 'Filmy'
|
||
Series: 'Seriale'
|
||
Song: 'Muzyka'
|
||
Poetry: 'Poezja'
|
||
Other: 'Inne'
|
||
|
||
nouns:
|
||
header: 'Neutratywy'
|
||
headerLong: 'Słownik neutratywów'
|
||
description: 'Feminatywy feminatywami, ale prawdziwe wyzwanie to tworzenie neutratywów! Przedstawiamy tworzony przez społeczność słownik rzeczowników z wyszczególnieniem ich formy męskiej, żeńskiej i neutralnej.'
|
||
intro:
|
||
- >
|
||
Feminatywy feminatywami, ale prawdziwe wyzwanie to tworzenie neutratywów!
|
||
|
||
- >
|
||
Poniżej przedstawiamy tworzony przez społeczność słownik rzeczowników
|
||
z wyszczególnieniem ich formy męskiej, żeńskiej i neutralnej.
|
||
|
||
- >
|
||
<strong>Czym są neutratywy?</strong>
|
||
Są to słowa ukute na nijakie wersje słów nacechowanych płciowo, analogicznie do feminatywów, czyli wersji żeńskich.
|
||
|
||
- >
|
||
<strong>Dlaczego warto tworzyć neutratywy?</strong>
|
||
Z tych samych powodów co feminatywy!
|
||
O ile łatwiej byłoby, gdyby nazwy zawodów zatraciły swoje często męskie nacechowanie.
|
||
Niestety tak się nie dzieje, przez co domyślnie możemy określać płeć osoby wykonującej ten zawód jako męską.
|
||
|
||
- >
|
||
Jednak nie każda osoba chce używać zaimków i form męskich czy żeńskich,
|
||
choćby dlatego, że płeć człowieka wymyka się tym dwóm kategoriom.
|
||
Coraz więcej osób używa w odniesieniu do siebie
|
||
{/ono=rodzaju nijakiego} i {/=innych form}.
|
||
Formy te zaczynają być także potrzebne w tłumaczeniach z języków,
|
||
gdzie używane są formy niebinarne takie jak choćby angielskie zaimki they/them.
|
||
Z tego powodu proponujemy rozbudowę niebinarnej polszczyzny poprzez wspólne tworzenie form nijakich.
|
||
|
||
approved: 'wpisów zatwierdzonych'
|
||
pending: 'oczekuje na moderację'
|
||
edit: 'Zaproponuj zmianę'
|
||
edited: 'Propozycja zmiany z'
|
||
editing: 'Edytujesz istniejący wpis'
|
||
empty: 'Nie znaleziono słów spełniających podane kryterium.'
|
||
|
||
submit:
|
||
action: 'Zgłoś'
|
||
actionLong: 'Zgłoś propozycję'
|
||
thanks: 'Dziękujemy za zgłoszenie!'
|
||
another: 'Zgłoś kolejne słowo'
|
||
moderation: 'Propozycje będą musiały zostać zatwierdzone przed opublikowaniem.'
|
||
|
||
template: 'Użyj szablonu'
|
||
root: 'Rdzeń rzeczownika'
|
||
|
||
masculine: 'maskulatyw'
|
||
masculineShort: 'mask.'
|
||
feminine: 'feminatyw'
|
||
feminineShort: 'fem.'
|
||
neuter: 'neutratyw'
|
||
neuterShort: 'neutr.'
|
||
|
||
singular: 'liczba pojedyncza'
|
||
singularShort: 'l. poj.'
|
||
plural: 'liczba mnoga'
|
||
pluralShort: 'l. mn.'
|
||
|
||
names:
|
||
header: 'Imiona'
|
||
headerLong: 'Neutralne imiona'
|
||
description: 'Przedstawiamy słownik neutralnych płciowo imion wraz z przydatnymi informacjami na ich temat.'
|
||
intro:
|
||
- >
|
||
Przedstawiamy słownik neutralnych płciowo imion wraz z przydatnymi informacjami na ich temat.
|
||
- >
|
||
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit.
|
||
Pellentesque vel tellus fringilla, sodales ex lobortis, congue nisl.
|
||
Vivamus non magna et nibh egestas maximus quis vel urna. Ut tristique nunc vel mollis fermentum.
|
||
Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere cubilia curae;
|
||
Cras vel suscipit diam. Nunc sem lacus, dignissim rutrum libero a, gravida euismod neque.
|
||
origin: 'Pochodzenie'
|
||
meaning: 'Znaczenie'
|
||
usage: 'Użycie'
|
||
legally: 'USC może uznać za'
|
||
count: 'Osób w rejestrze PESEL'
|
||
empty: 'Nie znaleziono imion spełniających podane kryterium.'
|
||
|
||
faq:
|
||
header: 'FAQ'
|
||
headerLong: 'Często zadawane pytania'
|
||
questions:
|
||
niebinarnosc:
|
||
question: 'Czym jest niebinarność?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Płeć jest zdecydowanie bardziej skomplikowaną sprawą niż prosty podział kobieta/mężczyzna.
|
||
Nawet pod względem czysto biologicznym wyróżniamy płeć chromosomalną, genetyczną, hormonalną, fenotypową…
|
||
Nie zawsze jedna się z drugą zgadza, nie zawsze są one zero-jedynkowe
|
||
{https://twitter.com/RebeccaRHelm/status/1207834357639139328=(więcej info tutaj)}.
|
||
Natomiast pod względem kulturowym „płeć” jest konceptem społecznym.
|
||
W zależności od miejsca i czasu bycie „kobietą” i „mężczyzną” może oznaczać radykalnie różne
|
||
prawa, obowiązki, zasady… W Europie mężczyźni nosili buty na obcasie i rajtuzy,
|
||
rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej od wieków rozróżniają trzecią płeć
|
||
{https://gender.wikia.org/wiki/Two-Spirit=(two-spirit)}, itd. itd.
|
||
- >
|
||
Niebinarność to zbiorczy termin („umbrella term”) opisujący doświaczenie osób,
|
||
które nie wpisują się w binarny podział kobieta/mężczyzna.
|
||
Obejmuje na przykład osoby {https://gender.wikia.org/wiki/Agender=agender},
|
||
{https://gender.wikia.org/wiki/Gender_Fluid=gender fluid},
|
||
{https://gender.wikia.org/wiki/Demigirl=demidziewczęta},
|
||
{https://gender.wikia.org/wiki/Demiboy=demichłopców},
|
||
i {https://gender.wikia.org/wiki/Non-binary=wiele innych tożsamości}.
|
||
- >
|
||
Niebinarność to niekoniecznie coś „pomiędzy” męskością a kobiecością. Raczej „poza”.
|
||
Osoby niebinarne wcale nie muszą być androgyniczne, nie muszą używać neutralnych zaimków, itp.
|
||
Chodzi o to, by być wolnymi od ról płciowych, a nie tworzyć nowe.
|
||
czemu-respektowac:
|
||
question: 'Czemu mam respektować jakieś <em>dziwne</em> formy?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Bo zwracanie się do kogoś tak, jak sobie życzy, jest podstawą relacji społecznych.
|
||
Nie powiesz do Ani “Franku”, nie powiesz “na ty” do osoby, z którą jesteś “na pan”, itp.
|
||
A są osoby, które nie chcą, by im mówić „{/on=on}” ani „{/ona=ona}”.
|
||
Czy to uszanujesz, świadczy wyłącznie o Tobie.
|
||
- >
|
||
Wiele niepolskich imion też brzmi dla polskiego ucha „dziwnie”
|
||
– ale zamiast wymyślać ludziom „lepsze” imiona,
|
||
po prostu dopytujemy, jak wymówić czy zapisać to, które naprawdę noszą, no nie?
|
||
- >
|
||
„Dziwne formy” to tylko kwestia przyzwyczajenia.
|
||
skad-wiedziec-jak-sie-zwracac:
|
||
question: 'Skąd mam wiedzieć, jak się do kogoś zwracać?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Można po prostu spytać! Tak, to może być trochę niezręczne, ale przestanie być, gdy zaczniemy to częściej robić.
|
||
Nie mamy przecież problemu pytać o imię albo o przejście na „ty”, więc czemu wzbraniamy się pytać o zaimki?
|
||
- >
|
||
(Tylko, prosimy, nie pytaj „jesteś chłopakiem czy dziewczyną?”. Takie pytanie implikuje, że są tylko dwie poprawne opcje,
|
||
i sugeruje niezdrową ciekawość genitaliami danej osoby. Wystarczy spytać po prostu „jak mam się do ciebie zwracać?”)
|
||
- >
|
||
Warto też normalizować samodzielne podawanie zaimków poprzez przedstawianie się nie tylko imieniem, lecz również zaimkami.
|
||
„Hej, jestem Michał, {/on=on/jego}”. To nic trudnego – a dla osób trans i niebinarnych znaczy bardzo wiele.
|
||
Jeszcze łatwiej zrobić to online: po prostu wrzucić zaimki (lub link do przykładów z naszej strony) do bio.
|
||
- >
|
||
Język polski, choć przeważnie bardzo problematyczny dla osób niebinarnych, tutaj paradoksalnie ułatwia nam sprawę.
|
||
W przeciwieństwie do np. angielskiego, gdzie zgenderyzowanych zaimków używa się mówiąc <em>o kimś</em>,
|
||
język polski wymaga określenia się przy mówieniu <em>o sobie</em> lub <em>do kogoś</em>.
|
||
Jeśli więc ktoś mówi „zrobiłom”, wiesz i bez pytania, by mówić do niego „zrobiłoś”.
|
||
- >
|
||
Pamiętaj też, że wiele osób może używać innych zaimków i innego imienia w zależności od sytuacji.
|
||
Może na przykład nie być wyoutowana przed rodziną czy współpracownikami,
|
||
ale wśród przyjaciół czuć się komfortowo używając nieortodoksyjnych form.
|
||
Bądź uważnx, obserwuj, spytaj „jak się mam do ciebie zwracać przy szefie?”, itp.
|
||
- >
|
||
Niektórzy podają wiele zestawów zaimków, na przykład „{/on&ona=on/ona}” czy „{/onu&on=onu/on}”.
|
||
Oznacza to, że pasują im wszystkie te formy. Najczęściej są one podawane w kolejności od najbardziej lubianej.
|
||
kto-uzywa:
|
||
question: 'Czy ktoś tego w ogóle używa?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Tak! Niemal wszystkie formy, które {/=tu prezentujemy},
|
||
zostały nam podesłane przez osoby rzeczywiście ich używające,
|
||
albo wzięte z tekstów literatury.
|
||
Ewentualnie {/ona/ich=uzupełniłośmy} je jedynie w miejscach, gdzie którejś części brakowało,
|
||
próbując zachować spójność całości – na przykład wymyślając formę grzecznościową „szanowne pań”
|
||
dla {/ono=formy nijakiej} albo zaimek {/ony=„ony”} dla liczby mnogiej dukaizmów, którego u Dukaja brakowało.
|
||
- >
|
||
Dwie formy liczby mnogiej {/ona/ich=stowrzyłośmy} same,
|
||
próbując zaradzić brakowi takowych – i by móc jakoś pisać o sobie jako grupie,
|
||
bez zdawania się na zgenderyzowane rodzaje: męsko- i niemęskoosobowy.
|
||
najlepsza-forma:
|
||
question: 'Ale dużo tych form… Która jest <em>najlepsza</em>?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Celem projektu nie jest {https://pl.wikipedia.org/wiki/Preskryptywizm_(j%C4%99zykoznawstwo)=preskryptywizm}.
|
||
Nie chcemy narzucać żadnej formy, ani twierdzić, że któraś jest lepsza od innych.
|
||
- >
|
||
Preferujemy podejście {https://pl.wikipedia.org/wiki/Deskryptywizm_(j%C4%99zykoznawstwo)=deskryptywistyczne} –
|
||
opisujemy jedynie istniejące już w żywej polszczyźnie (jakkolwiek niszowo) formy,
|
||
próbujemy je ustrukturyzować, opisać, uzupełnić, zebrać w jedno miejsce przykłady użycia…
|
||
- >
|
||
Oferujemy przegląd możliwości, ale każdx może samx wybrać, jakie formy najlepiej jex reprezentują.
|
||
- >
|
||
Rozwój języka jest najczęściej procesem długotrwałym, nie zdarza się z dnia na dzień.
|
||
Póki co, wszystkie propozycje form kotłują się w kotle codziennego użycia –
|
||
zapewne kiedyś coś się z niego wyklaruje.
|
||
to-sie-nie-uda:
|
||
question: 'Ale to się nie przyjmie! Ale to zamach na tradycję!'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
No z takim podejściem to na pewno nie…
|
||
- >
|
||
To samo mówiono kiedyś o „ministrze”, „posłance”, „pedagożce”, „reżyserce”, „gościni”, etc.
|
||
Dziś feminatywy są używane coraz częściej, i mało kogo jeszcze dziwią czy bulwersują.
|
||
Z neutratywami i niebinarnymi formami językowymi może być podobnie.
|
||
- >
|
||
Język jest żywy. Ewoluuje i dostosuje się do zmieniających się potrzeb jego użytkowników.
|
||
Język nie jest danym z niebios magicznym przykazaniem wyrytym w kamieniu –
|
||
jest jedynie narzędziem do porozumiewania się.
|
||
Może, powinien, i będzie się zmieniał – czy tego chcesz czy nie.
|
||
bio:
|
||
question: 'Czemu warto wrzucić link do swoich zaimków na swoje profile na portalach społecznościowych?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Jeśli jesteś cis i używasz „{/on=on}” lub „{/ona=ona}”, możesz myśleć, że Twoje zaimki są <em>oczywiste</em>.
|
||
I być może tak jest – o ile wymieniasz w profilu swoje (nacechowane płciowo) imię albo w awatarze masz swoje zdjęcie.
|
||
Wielu jednak tego nie robi – i ciężko zgadnąć, jak się do nich zwrócić.
|
||
- >
|
||
Przede wszystkim chodzi jednak o co innego: nie każdy używa zaimków, które są dla innych „oczywiste”.
|
||
Osoby trans chcą, by zwracano się do nich poprawnie, niezależnie czy są „passing”,
|
||
niezależnie czy przeszły już tranzycję (o ile w ogóle chcą ją przechodzić).
|
||
Osoby niebinarne często nie wyglądają „niebinarnie”,
|
||
a silnie zgenderyzowana polszczyzna nie oferuje domyślnego neutralnego zaimka.
|
||
- >
|
||
I choć jest to dla nas niezmiernie ważne, by zwracano się do nas poprawnie,
|
||
publikowanie swoich zaimków niesie też ze sobą spore ryzyko i mocno nas eksponuje.
|
||
- >
|
||
Jeśli umieszczasz swoje zaimki w profilu, choć samx nie masz takiej potrzeby,
|
||
to pokazujesz wsparcie dla społeczności trans
|
||
i normalizujesz podawanie zaimków przez osoby, których zaimki nie są oczywiste
|
||
{https://avris.it/blog/czemu-każdy-powinien-mieć-zaimki-w-bio=(więcej powodów tutaj).}
|
||
klawiatura:
|
||
question: 'Ale tych znaków nie ma na klawiaturze!'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Znaki {/onæ=„æ”}, {/onø=„ø”} czy „ₐ” mogą być ciekawymi placeholderami dla form neutralnych,
|
||
ale niestety nie są bezpośrednio dostępne z klawiatury.
|
||
Dla okazjonalnego użycia wystarczy kopiuj-wklej (albo z naszej strony, albo np. z
|
||
{https://unicode-table.com/=Unicode Character Table}).
|
||
Co jednak, gdy używasz ich częściej?
|
||
- >
|
||
Pod Windowsem możesz ściągnąć {https://www.microsoft.com/en-us/download/details.aspx?id=102134=MSKLC},
|
||
którym stworzysz spersonalizowany układ klawiatury.
|
||
Pod MacOS możesz wejść w Ustawienia systemu → Klawiatura → Tekst i dodać zasady podmieniania znaków,
|
||
lub skorzystać z apliacji {https://folivora.ai/=BetterTouchTool}.
|
||
neutratywy:
|
||
question: 'Czym są neutratywy? Dlaczego warto je tworzyć i ich uzywać?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Są to słowa ukute na nijakie wersje słów nacechowanych płciowo, analogicznie do feminatywów, czyli wersji żeńskich.
|
||
Nazwa została ukuta w analogii do feminatywów
|
||
przez {https://twitter.com/VaultAusir=Pawła Dembowskiego}, współautora strony.
|
||
- >
|
||
Dlaczego są potrzebne? Z tych samych powodów co feminatywy!
|
||
O ile łatwiej byłoby, gdyby nazwy zawodów zatraciły swoje często męskie nacechowanie.
|
||
Niestety tak się nie dzieje, przez co domyślnie możemy określać płeć osoby wykonującej ten zawód jako męską.
|
||
- >
|
||
Jednak nie każda osoba chce używać zaimków i form męskich czy żeńskich,
|
||
choćby dlatego, że płeć człowieka wymyka się tym dwóm kategoriom.
|
||
Coraz więcej osób używa w odniesieniu do siebie
|
||
{/ono=rodzaju nijakiego} i {/=innych form}.
|
||
Formy te zaczynają być także potrzebne w tłumaczeniach z języków,
|
||
gdzie używane są formy niebinarne takie jak choćby angielskie zaimki they/them.
|
||
Z tego powodu proponujemy rozbudowę niebinarnej polszczyzny poprzez wspólne tworzenie form nijakich.
|
||
normatywne-opcje:
|
||
question: 'Czy można mówić po polsku w sposób neutralny płciowo bez tworzenia neogramatyki?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Do pewnego stopnia tak. Często jednak napotykamy konstrukcje,
|
||
które zmuszają nas albo do wyboru opcji binarnej, albo do tworzenia nowych form.
|
||
- >
|
||
Na przykład: owszem, można pisać „kandydaci/tki”, co jest inkluzywne dla kobiet,
|
||
wciąż jednak pomija osoby niebinarne.
|
||
Jednym z popularnieszych normatywnych pomysłów na neutralne rzeczowniki
|
||
(alternatywa dla {/neutratywy=neutratywów})
|
||
są konstrukcje „osoba” + imiesłów lub „osoba” + przymiotnik.
|
||
Zamiast „kandydaci” lub „kandydatki” możemy mówić „osoby kandydujące”.
|
||
{http://transfuzja.org/=Fundacja Trans-Fuzja} na przykład zamiast „prezesa” lub „prezeski” ma „osobę prezesującą”.
|
||
- >
|
||
W kwestii zaimków, czasowników i przymiotników, można używać rodzaju nijakiego,
|
||
który {https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=317:byom-byo&catid=44&Itemid=208=zdaniem Rady Języka Polskiego}
|
||
jest poprawny nawet w formach 1. i 2. osoby („byłom”, „zrobiłoś”).
|
||
Trzeba jednak zauważyć, że (przynajmniej dopóki nie zostanie znormalizowane inne użycie)
|
||
formy te brzmią dla wielu infantylnie.
|
||
Używajmy ich więc tylko wobec osób, które wprost sobie tego życzą.
|
||
- >
|
||
W wielu zdaniach da się uniknąć form binarnych,
|
||
korzystając ze strony biernej („przypomniało mi się” zamiast „przypomniałem sobie” / „przypomniałam sobie”),
|
||
imiesłowów („zrobiwszy”),
|
||
bezokolicznikowego czasu przyszłego („będę robić” zamiast „będę robił” / „będę robiła”),
|
||
czy też z czasu teraźniejszego lub przyszłego w funkcji czasu przeszłego („idę wczoraj do szkoły i jak się nie potknę!”).
|
||
Niestety wymaga to niezłej dozy językowej gimnastyki…
|
||
- >
|
||
Inne przykłady form neutralnych płciowo w codziennej, normatywnej polszczyźnie:
|
||
„moje {kochanie} {/ono=zrobiło} mi niespodziankę”,
|
||
„proszę przyjść do szkoły z {rodzic}em”,
|
||
„w urzędzie powiedziano mi, że…”,
|
||
„{/oni=dzwonili} z gazowni”…
|
||
grupy:
|
||
question: 'Jak zwracać się do osoby, której płci nie znamy, lub do mieszanej grupy osób?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Wiele form, które {/=tutaj proponujemy}, można zastosować właśnie w takich sytuacjach, np.:
|
||
„{/on/a=moi drodzy/drogie}”, „drogie osoby”, „{/on*=wszys* chętn*}”, „{/onx=jesteś wspanialx}”, itp.
|
||
zmiana:
|
||
question: 'Czy mogę zmienić swoje zaimki?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Jak najbardziej! Nikogo nie dziwi, gdy ktoś zmienia w ciągu życia poglądy, styl, zainteresowania…
|
||
Czemu miało by być dziwne, że ktoś odkrył część swojej tożsamości, że przestało mu się podobać jego imię,
|
||
że odkrył etykietkę, która świetnie opisuje to, jak od dawna się czuł, itp. itd.?
|
||
wlasne:
|
||
question: 'Czy to dziwne, że nie mogę się przyzwyczaić do <em>swoich własnych</em> zaimków?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Ani trochę! Znamy wiele osób, które po latach używania form zgodnych z ich płcią nadaną przy urodzeniu,
|
||
zapominają się, gdy używają nowych form. Siła przyzwyczajenia jest silna, zwłaszcza dla osób,
|
||
które nie doświadczają mocnej {https://gender.wikia.org/wiki/Dysphoria=dysforii płciowej}.
|
||
- >
|
||
Zaimki ≠ płeć.
|
||
Płeć nie zmieni ci się nagle, jeśli czasem powiesz „zrobiłem”, gdy chciałuś powiedzieć „zrobiłum”.
|
||
Nie przejmuj się. Eksperymentuj. Sprawdź, z czym czujesz się najlepiej.
|
||
preferowane-zaimki:
|
||
question: 'Czemu nie mówić „preferowane zaimki”?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Bo to sugeruje, że czyjeś zaimki to tylko fanaberia.
|
||
Jeśli ktoś tylko „preferuje” żeńskie zaimki, to nie obrazi się, jak będę mówić do niego formami męskimi, prawda?
|
||
W końcu wygląda jak facet, a mi tak będzie łatwiej!
|
||
- >
|
||
Nie. To są nasze zaimki. Nie żadne „preferowane zaimki”. To nasze imiona, nie „preferowane imiona”.
|
||
Jeśli zależy ci na twoich transpłciowych i niebinarnych znajomych i krewnych, zwracaj się do nich poprawnie.
|
||
zaimki-plciowe:
|
||
question: 'Czemu nie mówić „zaimki płciowe”?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Bo zaimki ≠ płeć. Zaimki to tylko gramatyka.
|
||
Osoby niebinarne mogą używać (i w sporej części używają) form binarnych,
|
||
niektóre lesbijki ze względów kulturowych i historycznych używają form męskich, itp.
|
||
- >
|
||
Mów po prostu „zaimki”. To prościej i sensowniej.
|
||
a-moj-dziadek:
|
||
question: 'Czy po to mój dziadek walczył na wojnie, by teraz ktoś mówił o sobie „ono”?'
|
||
answer:
|
||
- >
|
||
Tak.
|
||
- >
|
||
Walczył o wolność. A jeśli myślisz, że wolność ta wcale nie obejmuje wolności Polaków
|
||
do kształtowania swojego języka ojczystego zgodnie ze swoimi potrzebami,
|
||
to zastanów się, czy samx walczyłxbyś po tej samej stronie, co dziadek.
|
||
|
||
|
||
links:
|
||
header: 'Materiały'
|
||
headerLong: 'Dodatkowe materiały'
|
||
|
||
media: 'Zaimki.pl w mediach'
|
||
|
||
social: 'Social media'
|
||
|
||
people:
|
||
header: 'Znane osoby'
|
||
headerLong: 'Zaimki znanych osób'
|
||
headerLonger: 'Zaimki znanych osób – ściąga dla prasy'
|
||
description: 'Polska prasa często idzie na łatwiznę i opisuje osoby używające they/them jako po prostu „on” lub „ona”, wymazując tym samym ich niebinarną tożsamość. Stworzyłośmy zatem małą ściągawkę, kto używa jakich zaimków.'
|
||
intro:
|
||
- >
|
||
Wiele osób dziennikarskich, stojąc przed wyzwaniem stworzenia materiału o osobie z zagranicy,
|
||
która w innym języku używa form neutralnych (jak np. angielskie <em>they/them</em>),
|
||
poddaje się i idzie na łatwiznę – zwyczajnie używając normatywnych form męskich lub żeńskich.
|
||
Niestety, wymazuje to niebinarną część tożsamości tej osoby
|
||
i przyczynia się do utrwalania szkodliwego błędnego mniemania,
|
||
jakoby osoby niebinarne były tylko „kobietami-light” czy „mężczyznami-light”.
|
||
- >
|
||
Śpieszymy zatem z pomocą!
|
||
{/ona/ich=Przygotowałośmy} [globe-americas] {/english=anglojęzyczny przegląd polskich form neutralnych},
|
||
w którym tłumaczymy różne opcje osobom nieznającym polskiego.
|
||
{/ona/ich=Rozesłałośmy} go do paru znanych osób z pytaniem, czy mają preferencje,
|
||
jak chciałyby być opisywane przez polskie media i polskie fandomy.
|
||
Liczymy, że lista będzie się z czasem wydłużała.
|
||
- >
|
||
Póki co, {/ona/ich=zebrałośmy} tu raptem parę znanych osób niebinarnych.
|
||
Co więc robić, jeśli danej osoby tutaj nie ma?
|
||
Przede wszystkim, nie idź na łatwiznę i nie opisuj jej zaimkami, które <em>wydaje ci się</em>,
|
||
że <em>„powinna”</em> używać ze względu na „męskie” czy „żeńskie” ciało.
|
||
Niektórzy używają zamiennie na przykład „they” i „she”, wtedy żeńskie zaimki w polszczyźnie są na miejscu.
|
||
W przciwnym wypadku zajrzyj na naszą [home] {/=stronę główną},
|
||
gdzie opisujemy neutralne możliwości. Zapoznaj się z nimi i na tej podstawie dokonaj wyboru.
|
||
Możesz też spróbować spytać bezpośrednio osobę zainteresowaną o jej preferencje
|
||
– posiłkując się naszymi [globe-americas] {/english=anglojęzycznymi materiałami}.
|
||
languages:
|
||
pl: 'Polskie zaimki'
|
||
en: 'Angielskie zaimki'
|
||
|
||
english:
|
||
header: 'English'
|
||
headerLong: 'An overview in English'
|
||
headerLonger: 'An overview of Polish nonbinary pronouns'
|
||
description: 'If you don''t speak Polish, yet still are interested in how this language tries to cope with the omnipresent binaries, we''ve prepared a short overview of those ideas in English.'
|
||
intro:
|
||
- >
|
||
Polish is a strongly gendered language:
|
||
even saying something as simple as “I did” requires specifying which gender you are.
|
||
- >
|
||
It's problematic for nonbinary people,
|
||
because we cannot simply switch one set of pronouns for another to express our identity.
|
||
We need to come up with a system that also includes
|
||
neutral forms for adjectives, conjugated forms of verbs and declined forms of pronouns.
|
||
(also: nouns like “painter”, “politician”, “journalist” etc. are also gendered,
|
||
but that's [atom-alt] {/neutratywy=a story for another time}).
|
||
- >
|
||
This website is an effort to put together in a structured and accessible way
|
||
the existing ideas for less gendered pronouns and other forms.
|
||
The website is in Polish (see: [home] {/=Homepage}),
|
||
but if you don't speak it, yet still are interested in
|
||
how this language tries to cope with the omnipresent binaries,
|
||
we've prepared a short overview of those ideas in English.
|
||
|
||
contact:
|
||
header: 'Kontakt'
|
||
authors: '{/neutratywy#autor=Autorza} strony'
|
||
|
||
support:
|
||
header: 'Wsparcie'
|
||
description: >
|
||
Jeśli chcesz się zrzucić na serwer, domeny, wlepki itp., lub zwyczajnie postawić autorzom piwo,
|
||
możesz skorzystać z poniższego linku (wspomnij o „zaimki.pl” w opisie transakcji):
|
||
|
||
share: 'Udostępnij'
|
||
|
||
crud:
|
||
approve: 'Zatwierdź'
|
||
hide: 'Schowaj'
|
||
remove: 'Usuń'
|
||
edit: 'Edytuj'
|
||
filter: 'Filtruj'
|
||
filterLong: 'Filtruj listę…'
|
||
|
||
beta: >
|
||
Strona jest w wersji βeta!
|
||
Przykłady, formy gramatyczne i linki mogą się jeszcze mocno zmienić!
|
||
Jeśli masz jakieś sugestie lub uwagi, daj mi proszę znać
|
||
{https://twitter.com/AvrisIT=na Twitterze} lub {mailto:andrea@avris.it=przez maila}.
|
||
|
||
footer:
|
||
source: 'Kod jest {https://gitlab.com/Avris/Zaimki=udostępniony} na licencji {https://mit.avris.it=MIT}.'
|
||
links: 'Kontakt, social media, wsparcie'
|
||
|
||
notFound:
|
||
message: 'Strony nie znaleziono'
|
||
back: 'Wróć na główną'
|